شهرام تابع محمدی:
پروتکل پیشنهادی برای تصویربرداری
و صدابرداری در برنامههای همگانی
پروتکل زیر بهعنوان راهنمای کار
در زمینه تصویربرداری و صدابرداری در برنامههای
همگانی تهیه شده است با این امید که بتواند از تنشهایی
که در چنین برنامههایی پیش میآید جلوگیری نماید.
1. پیشزمینه
در گفتگویی که چند ماه پیش با
ایمان کمالی سروستانی و تایاز فخری داشتیم من بهعهده
گرفتم که پروتکلی برای فیلمبرداری از برنامههای
همگانی فراهم کنم. پروتکل پیوست حاصل مسئولیتی است
که پذیرفتم. تهیه این پروتکل، که نزدیک به یک ماه
بهطول انجامید، با مشورت با تعداد قابل توجهی از
کنشگران اجتماعی، رسانهها، و افرادی که در زمینه
تهیه ویدئو سابقه طولانی داشتند انجام گرفت. بنا
به روش همیشگی، این افراد از گرایشهای گوناگون
فکری و اجتماعی انتخاب شدند تا برآیند آنچه از
این مشاوره حاصل میشود میانراهکاری باشد که
حمایت تعداد هرچه بیشتر افراد جامعه ایرانی را
بتواند بهدست آورد. آگاهیهایی که در روند این
مشاوره بهدست آمدند و دیدگاههایی که مطرح شدند
بسیار ارزشمند بودند. بهویژه باید از اطلاعاتی که
در بخش "قوانین کانادا" در همین مقددمه آمدهاند
نام ببرم که بسیار راهگشا بودند. در اینجا از
همه کسانی که در تهیه این پروتکل همکاری کردند
تشکر میکنم.
2. قوانین کانادا
در کانادا هیچ قانونی وجود ندارد
که با تکیه بر آن بتوان جلو تصویربرداری یا
صدابرداری از یک برنامه همگانی را گرفت.
تصویربرداری وصدابرداری از برنامههای
همگانی – چه در مکانهای عمومی اجرا شوند و چه حتا
خصوصی – و انتشار آنها برای همه شهروندان آزاد
است. چند استثنا شامل مکانها یا برنامههایی میشود
که انتشارشان امنیت ملی را بهخطر میاندازد. برای
نمونه، سه مورد زیر همه بر آزادی تصویربرداری بهعنوان
یک حق شهروندی انگشت میگذارند:
متن زیر یاداشت سردبیر روزنامه
آتاوا سیتیزن در رابطه با تصویربرداری از پلیس یا
فیلمبرداری در یک محل همگانی است. نکتهای که در
بالا گفتم را در این مقاله نیز میتوان دید. دقت
نمایید که در جایی تاکید میکند حق تصویربرداری
محدود به رسانهها نمیشود:
http://blog.privacylawyer.ca/…/photographing-and-filming-po…
متن زیر قوانین تصویربرداری از
برنامههای همگانی در دانشگاه آلبرتا است که
مستقیما از قوانین عام کانادا اقتباس شدهاند. به
ماده سوم توجه نمایید که میگوید (نقل به مضمون)
تصویربرداری و صدابرداری از یک برنامه همگانی ورود
به حریم شخصی افراد بهحساب نمیآید و نیازی به
دریافت اجازه از افرادی که تصویرشان ضبط میشود
ندارد. اما اگر کسی مشخصا درخواست کرد که تصویرش
ضبط نشود باید به این درخواست عمل کرد:
http://www.ipo.ualberta.ca/…/G…/Photographs-Video-Audio.aspx
متن زیر، اعتراض انجمن قلم کانادا
(PEN Canada) به دستگیری یک خبرنگار است و در آن
به تصویربرداری از برنامههای عمومی بهعنوان حق
شهروندی تاکید میکند:
https://pencanada.ca/blog/public-photography-is-not-a-crime/
متن زیر، حقوق تصویربرداران را
توضیح میدهد که آگاهی نسبت به آنها بسیار با
ارزش است:
https://ambientlight.ca/…/uploads/Ontario-Photography-Laws-…
نکات مهم دیگری که لازم است به آنها
دقت کنیم: گرفتن (توقیف) دوربین یا تلفن
تصویربردار غیرقانونی است. بازبینی یا تقاضای
بازبینی تصاویر داخل دوربین غیرقانونی است حتا اگر
آن تصاویر تنها مربوط به همان برنامه همگانی باشند.
پاک کردن یا تقاضای پاک کردن تصاویر گرفته شده
غیرقانونی است. این موارد شامل همه از جمله برنامهگذاران
و حتا پلیس میشود.
برنامهگذارها مجاز هستند محدودیتهای
خاصی را در برنامه اعمال کنند (برای نمونه، در
برنامه 12 نوامبر، برنامهگذارها از همه خواهش
کردند از چهره شرکتکنندهها تصویر نگیرند و
همچنین برنامه را بهشکل زنده پخش نکنند). برنامهگذاران
قانونا مجاز هستند اگر کسی این محدودیتها را
رعایت نکرد از او بخواهند جلسه را ترک کند یا از
سکیوریتی یا پلیس بخواهند آن فرد را از جلسه خارج
کند. با اینحال، نه برنامهگذاران و نه هیچ کس
دیگر، حتا پلیس، اجازه ندارند تصاویر ضبط شده را
بازبینی کنند یا تقاضای پاک کردن آنها را بکنند.
3. ویژگیهای پروتکل
مهمترین ویژگی این پروتکل این است
که – بهرغم زمانی که برای تهیه آن صرف شده –
کوتاه، ساده، و اجراشدنی است. یک متن بلند و
پیچیده ممکن است به جزئیات بیشتری بپردازد اما به
همان نسبت ویژگی اجرایی شدن را از دست میدهد.
دومین ویژگی این است که تتنها
ضمانت اجرایی این پروتکل پذیرفته شدنش از سوی
جامعه ایرانی و بهویژه اعضای نهادهای گوناگون است.
این پروتکل اخیرا در سه برنامه همگانی به اجرا
گذاشته شده و کمبودهای آن برطرف گردیده.
سوم، با تمام اینها، این پروتکل
جای بهبود دارد. آنچه برای بهبود آن لازم است
مورد توجه قرار گیرد پرهیز از پیچیدگی و استفاده
از متنهایی است که دوپهلو و قابل تفسیر باشند.
برای نمونه، اضافه کردن متنی با این مضمون که "تصویقبرداری
آزاد است اما باید همراه با مسئولیت انجام پذیرد"،
در عمل، این پروتکل را اجراناشدنی خواهد کرد، زیرا
هر تفکری میتواند به سلیقه خود مخالفینش را بیمسئولیت
معرفی کند و آزادی تصویربرداری را زیر پا بگذارد.
4. نتیجه
این متن بیتردید پاسخ همه مشکلاتی
که در این زمینه وجود دارند نیست، اما بخش بزرگی
از دشواریهای تنشزا را از سر راه برخواهد داشت.
این احتمال وجود دارد که در کوتاه مدت، این پروتکل
درگیری و اختلاف را افزایش دهد، اما در دراز مدت
به یک هنجار اجتماعی تبدیل خواهد گردید و در جامعه
ایرانی بهصورت یک استاندارد پذیرفته خواهد شد. |